Bekendmakingsevent Systeembrede Analyse 23-24: curriculumontwikkeling & futureproof curricula

Op 11 oktober 2024 organiseert NVAO Vlaanderen het bekendmakingsevent van NVAO’s systeembrede analyse over curriculumontwikkeling en futureproof curricula. Een jaar lang deelden negen Vlaamse hogeronderwijsinstellingen hierover hun praktijken met elkaar. Ze legden deze voor aan internationale peers en reflecteerden over de verkregen inzichten. Aan de hand van plenaire en interactieve sessies nemen we u tijdens dit event mee in dit boeiend proces en de resultaten ervan. 

De werkgroep voor deze systeembrede analyse bestaat uit een vertegenwoordiging van Artesis Plantijn Hogeschool, Hogeschool Gent, Karel de Grote Hogeschool, Katholieke Universiteit Leuven, LUCA School of Arts, Odisee, Universiteit Antwerpen, Universiteit Gent en Vrije Universiteit Brussel.

Programma:

• 09u00-09u30: Onthaal en netwerking
• 09u30-09u50: Verwelkoming door A. Aerden, L. Beyls en V. Martens (NVAO)
• 09u50-10u30: Plenaire sessie - K. Hinnekint (LUCA School of Arts): "Toekomstdenken verankeren in beleidsontwikkeling hoger onderwijs. Een praktijkvoorbeeld uit het hoger kunstonderwijs"
• 10u30-10u50: Koffiepauze
• 10u50-11u40: Interactieve sessies door werkgroep - deel 1 (zie hieronder voor omschrijving sessies)
• 11u50-12u40: Interactieve sessies door werkgroep - deel 2 (zie hieronder voor omschrijving sessies)
• 12u45-13u00: Plenaire sessie - C. Cocquyt (VUB) & J. De Wilde (Odisee):"Reflecties en inzichten vanuit de systeembrede analyse curriculumontwikkeling en futureproof curricula"
• 13u00-14u00: Lunch

Locatie: RodeBol Events, Sint-Denijslaan 485, 9000 Gent (vlakbij Sint-Pietersstation). 

Deelnemers die met de trein komen, kunnen wandelen vanaf station Gent Sint-Pieters (10-15min). Er kan ook een shuttle-bus voorzien worden. Geef dit aan bij je inschrijving! 

Deelname aan dit event is gratis, inschrijven wel verplicht. Inschrijven kan tot 04/10/2024. 

Sessies: 

09u50 tot 10u30 - Plenaire sessie Koenraad Hinnekint (LUCA School of Arts): "Toekomstdenken verankeren in beleidsontwikkeling hoger onderwijs. Een praktijkvoorbeeld uit het hoger kunstonderwijs"

De wereld in 2045 zal sterk verschillen van 2024, en onderwijsinstellingen kunnen zich hierop voorbereiden. Toekomstonderzoek (Futures Studies) biedt methoden om onderwijsinstellingen te helpen hun toekomst vorm te geven met een lange-termijnvisie van 20 tot 50 jaar, in plaats van korte strategische cycli van 4 tot 6 jaar. Dit vraagt om meer dan alleen aanpassen; het vereist strategische planning en beleidsontwikkeling die rekening houden met de meervoudige en onvoorspelbare aard van de toekomst. De vraag is hoe instellingen voor hoger onderwijs in 2024 kunnen anticiperen op 2045 en welke elementen in beleidsplannen en kwaliteitsmanagement moeten worden opgenomen om toekomstbestendig onderwijs te waarborgen. FAST45, een Europees Erasmus+ Knowledge Alliance, onderzocht deze vragen binnen de context van hoger kunstonderwijs. LUCA School of Arts heeft de inzichten uit dit project gebruikt bij de opmaak van het beleidsplan 2021-2027.

Koenraad Hinnekint - Onderzoeker en coördinator Erasmus+ Knowledge Alliance FAST45 - LUCA School of Arts

12u40 tot 12u55 - Plenaire sessie C.Cocquyt (VUB) & J. De Wilde (Odisee): "Reflecties en inzichten vanuit de systeembrede analyse curriculumontwikkeling en futureproof curricula."

Reflecteren op verworven inzichten is uitdagend en zorgt ervoor dat inzichten sterker verankerd geraken. Een semester lang gaf de werkgroep vorm aan uitwisseling, met als resultaat het verdiepen van succesfactoren en het vastzetten van reflecties en inzichten. Tijdens de tweede helft van het academiejaar bundelde de werkgroep verder de verworven inzichten. Ze zocht naar gemeenschappelijke kritische succesfactoren in de ontwikkeling van een futurepoorf curriculum en formuleerde key take aways als belangrijke wijze lessen over de verschillende goede praktijken heen. In deze plenaire sessie delen we graag enkele verworven inzichten en reflecties.

Céline Cocquyt, medewerker Onderwijsondersteuning, Vrije Universiteit Brussel en Johan De Wilde, medewerker Dienst Onderwijs en Kwaliteit, Odisee

Interactieve sessies - Deel 1 (Je kan inschrijven voor één van deze 4 sessies in dit blok): 

Deel 1: Sessie 1: Futureproof curricula@UGent: aan de slag met je opleidingsteam - V. Labarque & S. Lamote (Universiteit Gent)
In deze workshop maak je kennis met een stappenplan dat opleidingsteams ondersteunt bij een futureproof curriculum(her)ontwerp. Het stappenplan werd onder impuls van het Voorsprongfonds ontwikkeld, in cocreatie met 20 pilootopleidingen in 11 faculteiten. Opleidingsteams worden uitgenodigd om het afstudeerprofiel van hun studenten te actualiseren met aandacht voor generieke competenties (design-fase) en vervolgens het opleidingsprogramma te optimaliseren met gepaste werk- en evaluatievormen (develop-fase).  

Een belangrijk ontwerpprincipe in het stappenplan is dat generieke competenties gradueel (en niet eenmalig) worden opgebouwd in het curriculum via ervaringsleren. De Universiteit Gent ontwikkelde verschillende spectra met ervaringsgerichte werk- en evaluatievormen om generieke competenties curriculair te ontwikkelen. In deze workshop introduceren we er drie: 

• Spectrum interdisciplinariteit 
• Spectrum internationalisering 
• Spectrum maatschappelijke verankering 

Tijdens de workshop nemen we je versneld mee door de verschillende stappen van het stappenplan. Je maakt kennis met het materiaal en de methodieken die centraal ontwikkeld werden. We eindigen met een korte introductie van het materiaal dat de faculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen doorontwikkelde met faculteitseigen accenten. 

Deel 1: Sessie 2: Futureproof curricula: een team-effort - I.Baetens, C.Cocquyt, S. Ducheyne, S. Goderis, K. Hidding, T. Tysmans (Vrije Universiteit Brussel) 
Hoe ondersteunt de Vrije Universiteit Brussel (VUB) opleidingen om futureproof onderwijs in te richten? Laat je inspireren! Tijdens deze interactieve sessie ligt de focus op curriculumvernieuwing in team (Curriculum Support voor docentenTeams). We lichten in de eerste plaats de curriculumvernieuwingsmandaten toe, een manier die docenten(teams) tijd en ruimte biedt om vernieuwing in opleidingen te realiseren. Daarnaast bespreken we de trajectmatige CuSTm-ondersteuning, waarbij een docententeam zich engageert om aan curriculum(her)ontwerp te werken in de opleiding gedurende een langere periode. Het CuSTm-ondersteuningsteam zorgt daarbij voor onderwijskundige en procesbegeleiding, en ondersteuning tijdens onderwijsdagen/werksessies. 

De onderwijsondersteuners van het CuSTm-team presenteren beide ondersteuningsvormen samen met betrokken docenten. Die laatsten beantwoorden vragen zoals: Wat betekent futureproof onderwijs voor hen? Welke vernieuwingen werden/worden geïmplementeerd in de opleiding? Hoe hebben ze de curriculumvernieuwingen aangepakt en wat zijn succesfactoren/uitdagingen in dat proces? Wat zijn belangrijke lessons learned en advies?

Deel 1: Sessie 3: Datavisualisatie bij curriculumontwikkeling en beleidsvoering - T. De Beuker (Artesis Plantijn Hogeschool) 
Zowel voor de ontwikkeling van nieuwe opleidingen als bij de doorontwikkeling van bestaande curricula is het gebruik van data vandaag niet meer weg te denken. Deze werksessie laat je op interactieve wijze proeven van de datavisualisaties in Power BI die gebruikt worden bij de curriculumontwikkeling aan AP Hogeschool. Je maakt kennis met de competentiematrix en visuals rond instroom, doorstroom en studierendement. Ook de mogelijkheid om deze platformen als evaluatietool te gebruiken voor hogeschoolbreed beleid komt aan bod.

Deel 1: Sessie 4: Curriculaire kaders implementeren vergt procesbegeleiding en afstemming met diensten - S. Aerts, J. De Wilde, E. Moens (Odisee) 
Futureproof curricula implementeren vergt ondersteunend teamwerk:  

• om de afstemming tussen de onderwijsvernieuwing en de administratief-organisatorische aspecten te faciliteren 
• om ieders veranderingsbereidheid te verhogen 
• om de vinger aan de pols te houden en laatste evoluties (zoals AI en de decretale drempel) in lopende vernieuwingsprocessen meteen te integreren 

Na een situering illustreren we met drie casussen hoe Odisee bij de implementatie van haar onderwijsvisie co-creatie centraal zet.

Vervolgens bekijken we in groepjes een realiteitsgetrouwe curriculumknoop vanuit verschillende onderwijskundige en administratieve invalshoeken en vertalen die in een driver, een eenduidige formulering van de huidige en gewenste situatie.  Daarna zoeken groepjes oplossingen op analoge curriculaire uitdagingen en geven ze feedback op de voorlopige Odisee-antwoorden.  Afronden doen we met een gezamenlijke reflectie over de herkenbaarheid van de problemen en de pro’s en cons van de Odisee-aanpak, met focus op het voorzien van een brugfiguur tussen onderwijskundigen – opleidingsteams en administratieve diensten.  

------------

Interactieve sessies - Deel 2 (Je kan inschrijven voor één van deze 4 sessies in dit blok): 

Deel 2: Sessie 1: Innovatieve onderwijs- en evaluatievormen voor interdisciplinaire korfvakken L. Franken & E. Van Moer (Universiteit Antwerpen)
Sinds 2019/2020 biedt de UAntwerpen verschillende interdisciplinaire, universiteitsbrede ‘korfvakken’ aan. Elke derde bachelorstudent moet minstens één van deze vakken opnemen in het curriculum. In al deze ‘korfvakken’ worden, naast een aantal vakspecifieke eindcompetenties, vier generieke eindcompetenties nagestreefd: interdisciplinair denken, normatief denken, actief pluralisme en systeemdenken. Deze opleidingsonderdelen worden, omwille van praktische redenen, opgenomen.

In deze interactieve workshop schetsen we kort de onderwijsvisie en de onderwijskundige principes waarop deze ‘korfvakken’ gebaseerd zijn. De tijd is ondertussen rijp om na te denken over alternatieve onderwijs- en evaluatievormen, waarin de eindcompetenties verworven worden. Hiertoe wordt in kleine reflectiegroepen nagedacht. Op het einde van de sessie koppelen we de voornaamste bevindingen plenair terug.

Deel 2: Sessie 2: Service-learning, extra druk op een reeds overvol curriculum? K. Reynders (Katholieke Universiteit Leuven)
Service-learning is een innovatieve onderwijsvorm die studenten uitnodigt samen met anderen complexe uitdagingen in de wereld te verkennen en hun kennis en vaardigheden ten dienste te stellen van die wereld. Aan KU Leuven zijn er intussen een 40-tal opleidingsonderdelen uitgerold, maar het blijft telkens een uitdaging Service-learning een duurzame plaats te geven in curricula. Service-learning veronderstelt immers een aantal maatschappelijke en persoonlijke kernwaarden bij de docent, wat soms een drempel vormt. Daarnaast zijn er verschillende transversale domeinen die steeds meer aandacht verdienen, zoals duurzaamheid, interdisciplinariteit, inclusie, ondernemerschap, etc.

In deze workshop gaan we – aan de hand van het Service-Learning Model Canvas – in op het unieke én verbindende karakter van Service-learning en zoeken we vanuit een geïntegreerde benadering naar linken en opportuniteiten binnen het bestaande curriculum. In deelgroepjes en collectief bespreken we, vanuit onze verschillende rollen en ervaringen, onze bezorgdheden en opportuniteiten.

Deel 2: Sessie 3: Toolkit: een leerresultaatgericht curriculum ontwikkelen - K. Baert, A. Seghers, L. Van Heck (HOGENT)
Ontdek tijdens deze sessie de toolkit van HOGENT voor het ontwikkelen van leerresultaatgerichte curricula in het hoger onderwijs. Deze toolkit biedt praktische handvatten en methodieken om een curriculum effectief vorm te geven en het ontwikkelingsproces soepel te laten verlopen. Waar veel literatuur zich richt op losse cursussen of algemene pedagogische principes, biedt deze toolkit concrete stappen voor ontwikkeling van een volledige curriculum binnen hethoger onderwijs.

Onze methodologie, getest en verankerd binnen HOGENT en aangepast aan de Europese context, overbrugt de kloof tussen theorie en praktijk. We delen graag onze aanpak en nodigen je uit om deel te nemen aan ervaringsuitwisselingen over curriculumontwikkeling.

Deel 2: Sessie 4: Matchmaking voor kennisdeling rond futureproof skills in een curriculum - M. Aarts, J. Jamin, E. Vlietinck (Karel de Grote Hogeschool)
We faciliteren een kennisdelingsmoment rond futureproof skills. We starten hiervoor vanuit vier competenties: persoonlijk leiderschap, digitale en technologische geletterdheid, global competence en de duurzaamheidscompetentie. Ervaar hoe een  uitgewerkte methodiek snel en efficiënt tot het delen van kennis leidt in een veilig klimaat. Laat je inspireren door de methodiek én de andere deelnemers.